Irena Tomalak

Irena Tomalak (de domo Kowalska, primo voto Jędrychowska) przyszła na świat
26 października 1895 roku w Warszawie. Pochodziła z niezwykle patriotycznej rodziny. 
Jej ojciec – Franciszek Beniamin Kowalski był znanym lekarzem społecznikiem na Woli, zaś matka – Natalia Apolonia Kowalska (z domu Olszewska) była zaangażowana 
w działalność niepodległościową.
Irena oraz jej siostra Julia Halina uczęszczały na pensję Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny w Warszawie, mieszczącą się przy ulicy Wiejskiej 5. Irena zdała maturę w roku 1913, w Krakowie, a następnie studiowała filologię polską na Uniwersytecie Jagielońskim. 
Od 1914 była członkinią Związku Strzeleckiego, żolnierzem Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej.
Do Warszawy wróciła w 1918 roku. Została przyjęta do Ochotniczej Legii Kobiet. 
Jako jej członkini brała udział w obronie Lwowa. Otrzymała, również, pierwszy stopień oficerski – podporucznika.
Irena Tomalak działała w Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet, 
a nastepnie w Referacie Przysposobienia Rezerw Kobiecych Wydziału Przysposobienia Rezerw w Oddziale III Sztabu Generalnego WP.
15 października 1939 roku wstąpiła do Służby Zwycięstwu Polski. W listopadzie tego roku była pierwszym kurierem (gen. Michała Tokarzewskiego), który dotarł do Bazy Łączności Sztabu Naczelnego Wodza w Budapeszcie. W roku 1940 była szefową służby kurierskiej Sztabu Głównego SZP, a później ZWZ (Związku Walki Zbrojnej). 
W latach 1943 – 1944 zajmowała stanowisko Zastępcy Kierownika Oddziału Łączności Konspiracyjnej w Komendzie Głównej Armii Krajowej.
Od 1944 roku była członkinią organizacji NIE/Niepodległość. W czasie powstania warszawskiego walczyła w batalionie Kiliński. Z miasta wyszła wraz z ludnością cywilną. 
Po powstaniu pełniła wysokie funkcje w Komendzie Głównej AK w Częstochowie, 
a następnie w Delegaturze Sił Zbrojnych (posługiwała się nazwiskiem Maria Niedźwiecka). 
Obsługiwała kierownictwo Polskiego Państwa Podziemnego. W kwietniu 1946 roku została aresztowana, z powodu działania w charakterze emisariusza, gdy przekraczała granicę polsko-czechosłowacką. 
Była to trzecia nielegalna misja kurierska. Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie wydał jej 15-letni wyrok. Zwolniona została 7 maja 1956 roku.
Irena Tomalak zmarła w Warszawie, 25 grudnia 1971. Została pochowana w rodzinnym grobowcu na warszawskich Powązkach. 
Prezydent Bronisław Komorowski odznaczył ją pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 
Została zapamiętana jako oficer Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej i powojennego podziemia antykomunistycznego, major, a także... poetka. 
Niestety większość jej dzieł spłonęła w powstaniu warszawskim.
 Jej, chyba najbardziej znanym, utworem jest wiersz «Łączniczka 2».